Za niecałe dwa miesiące Quake III Arena skończy okrągłe dwadzieścia lat… Szmat czasu…

… a pamiętam jakby to było wczoraj, gdy oglądając krótką zapowiedź filmową już wiedziałem co będzie dla mnie grą roku 1999.

Mimo swojego wieku, tytuł raz na jakiś czas wciąż wzbudza zainteresowanie. W związku z powyższym postanowiłem spisać poradnik, który wyjaśni różne kwestie i pozwoli cieszyć się grą na dzisiejszych komputerach. Tekst ten jest inspirowany pytaniami, które otrzymywałem prywatnie, lub które wyłapałem w różnych społecznościach retro. A zatem, czytelniku, jeśli omawiane niżej kwestie wydadzą ci się oczywiste to miej świadomość, że sporo osób się o nie rozbiło, a zależy mi na tym, żeby możliwie duża grupa mogła uczestniczyć we wzajemnym fragowaniu.

Celem pierwszej części poradnika jest wyjaśnienie jak włączyć grę na dzisiejszych komputerach. Przed napisaniem tekstu poprosiłem dodatkowo na grupie Secret Level o pytania, celem wyjaśnienia najbardziej nurtujących wątpliwości. Odpowiedzi znajdą się w osobnym artykule i przy tej okazji chciałem zaznaczyć – zachęcam do interakcji. Jeżeli poniżej lub w FAQ nie znajdziecie odpowiedzi na swoje pytania, to piszcie je w komentarzach, lub na wspomnianej grupie, a ja wezmę je pod uwagę przy kolejnych częściach poradnika.

Poniższy tekst obejmie następujące zagadnienia związane z Quake III Arena:

Gdzie kupić grę

Quake III Arena cały czas znajduje się w oficjalnej dystrybucji i można ją nabyć w formie cyfrowej przynajmniej w trzech miejscach:

Jeżeli ktoś posiada wersję pudełkową lub chce takową nabyć na internetowych aukcjach to oczywiście też nic nie stoi na przeszkodzie i będzie można z takiej wersji skorzystać i dziś.

Tutaj warto zaznaczyć, że wersja na GOG to wydanie „Gold”, które zawiera jedyny oficjalny dodatek, czyli Team Arena. Na Steam również kupimy wersję podstawową w pakiecie z dodatkiem, natomiast w sklepie Bethesdy nie zauważyłem dodatku w ogóle (być może też jest w zestawie, ale nie ma takiej informacji na stronie sklepu). Team Arena wprowadza nowe plansze, modele postaci, czy tryby, ale dodatek nie jest konieczny do gry, a jego popularność jest wręcz znikoma. Traktujcie go wobec tego bardziej jako ciekawostkę niż coś co koniecznie trzeba mieć.

Wstęp do korzystania z konsoli

Zanim przejdziemy do meritum chciałbym przypomnieć o tym czym jest konsola w Quake’u i jak z niej korzystać, bo będzie to przydatne w dalszej części poradnika. Wbrew zapewne pierwszemu skojarzeniu niejednej osoby, nie chodzi tu o urządzenia do gier od Sony, Microsoftu czy Nintendo, ale o interfejs użytkownika w postaci wiersza poleceń, za pomocą którego możemy sterować ustawieniami gry. Z jednej strony może się to wydawać toporne w stosunku do klikania opcji w menu, ale z drugiej pozwala zmienić ustawienia niedostępne z innego poziomu, a nawet jeśli znajdziemy je w menu to przy dobrym opanowaniu konsoli często jesteśmy w stanie zarządzać nimi szybciej.

W zwykłej wersji Quake III Arena do konsoli wchodzimy (a także ją zamykamy) wciskając tyldę ([~]). Klawisz ten może nie działać w ioQuake3 (o którym będzie niżej), więc przy korzystaniu z tego portu konsolę uruchamiamy kombinacją [Shift]+[ESC].

Dalsza część tekstu podaje kilka przykładów komend. W trzeciej części Quake’a komendy zawsze poprzedzamy klawiszem backslash (\). Konsola ma wbudowany system dopełniania komend klawiszem [TAB]. Warto z niego korzystać, bo jeśli wpiszemy tylko część komendy, a po wciśnięciu [TAB] uzyskamy dopełnienie (lub listę możliwych dopełnień, jeśli jest ich kilka) to wiemy, że komendę wpisujemy poprawnie. Jeżeli nie zostanie dopełniona, to coś należy poprawić. Przykład dopełnienia frazy „cg_old” można zobaczyć na obrazku poniżej:

Używam słowa “komendy” jako skrótu myślowego dla wszystkich fraz wpisywanych w konsoli, ale warto tu rozróżnić dwie grupy: frazy, które autentycznie są komendami oraz te, które są zmiennymi. Przykładem pierwszej grupy jest komenda vid_restart, która przeładowuje obraz i aplikuje nowe ustawienia graficzne. Zmienne natomiast mają to do siebie, że trzeba im nadać wartość. Przykładem zmiennej w Quake’u jest np. r_mode – ustawia rozdzielczość ekranu w zależności od podanej wartości (np. “3” oznacza “640×480”). Jeżeli wpiszemy w konsoli zmienną bez żadnego argumentu, to gra zwróci nam po prostu aktualną wartość, a także wartość domyślną:

Włączenie gry na nowych systemach

To przy tym kroku dosyć często pojawiają się pierwsze problemy. Przede wszystkim, po instalacji powinniśmy wgrać najnowsze łatki – point release 1.32, a później 1.32c. Linki do ściągnięcia obydwu (dla różnych systemów) można znaleźć chociażby tutaj. Ten krok jest wymagany raczej tylko w momencie gdy zainstalowaliśmy grę ze starego wydania pudełkowego, bo wersje cyfrowe są zaktualizowane, ale jeśli komuś bardzo zależy, to jako ciekawostkę powiem wam, że zainstalowanie oficjalnego patcha na wersji Steamowej… usuwa DRM 😉

Kolejna kwestia to samo uruchomienie gry i tutaj bywa już różnie. W zależności od fanaberii systemu, który posiadamy Quake III Arena może uruchomić się bezproblemowo, ale także wygenerować usterki (zwłaszcza na nowszych systemach, jak Windows 10) takie jak np.:

  • natychmiastowe wyłączenie po uruchomieniu
  • natychmiastowe wyłączenie po uruchomieniu na Steam, ale z zachowaniem statusu gry jako “włączonej”

Ten drugi przypadek jest o tyle uciążliwy, że wymaga wyłączenia Steama przez menedżer zadań (przy próbie normalnego wyłączenia Steam będzie chciał poczekać, aż “działająca” aplikacja się wyłączy… i się nie doczeka), a dodatkowo po ponownym jego uruchomieniu okaże się, że aplikacja… cały czas “działa”. Aby temu zaradzić, po wyłączeniu Steama w menedżerze zadań robimy następujące kroki:

  1. Przechodzimy do folderu Steam\appcache
  2. Usuwamy plik appinfo.vdf
  3. Dopiero po usunięciu powyższego pliku uruchamiamy Steam

Cóż zatem możemy zrobić, aby uruchomić grę? Proponuję dwa rozwiązania. Pierwsze to ustawienie we właściwościach pliku quake3.exe trybu zgodności, z którymś z wcześniejszych systemów operacyjnych niż Windows 10 (np. Windows XP SP3, lub Windows 7). U mnie pomogło o tyle, że mogłem uruchomić grę i dołączyć do rozgrywki, ale nie miałem obrazu przy filmikach takich jak intro, czy prezentacja zawodników przed rozpoczęciem każdego kolejnego etapu w trybie pojedynczego gracza.

W związku z powyższym sugeruję rozwiązanie alternatywne, którym jest instalacja portu ioquake3. Jest on w pełni kompatybilny z bazowymi serwerami trzeciego Quake’a, a jednocześnie dostosowany pod nowe systemy, dzięki czemu wspomniane wyżej problemy (i wiele innych) nie powinny przy jego użytkowaniu wystąpić.

Ioquake3 można ściągnąć tutaj. Na stronie znajdziemy wersje pod różne systemy operacyjne (nie tylko te z rodziny Windows), co jest kolejną zaletą portu. Po instalacji wystarczy, że przekopiujemy z naszego folderu zawierającego Quake III Arena podfolder “baseq3” do folderu ze świeżo zainstalowanym portem i już można cieszyć się grą. Przy tej okazji chciałbym od razu podzielić się trzema aspektami, które mogą wprawić w zakłopotanie osoby przyzwyczajone do tradycyjnej wersji.

Po pierwsze, jak już wspomniano wyżej w akapicie „wstęp do korzystania z konsoli”, wiersz poleceń niekoniecznie może być włączany tyldą ([~]). Zamiast tego skorzystajcie z kombinacji klawiszy [Shift]+[ESC]. Po drugie, pliki konfiguracyjne z naszymi ustawieniami nie są domyślnie zapisywane w podfolderze “baseq3” folderu gry, jak to miało miejsce przy używaniu zwykłego quake3.exe. Jeśli chcemy w nich pogrzebać, to pliki te znajdziemy w folderze C:\Users\<nazwa użytkownika>\AppData\Roaming\Quake3\baseq3. Jeżeli jednak bardzo nam zależy, żeby pliki były zapisywane “jak dawniej” to robimy następujące rzeczy:

  1. Tworzymy skrót do pliku ioquake3.exe
  2. Edytujemy właściwości skrótu i dodajemy na koniec parametr +set fs_homepath <nazwa folderu>. Przykładowo, całość może wyglądać tak: D:\Games\ioquake3\ioquake3.x86.exe +set fs_homepath D:\games\ioquake3

Po trzecie, istnieje szansa, że wystąpią problemy z dźwiękiem – np. po załadowaniu planszy będzie słychać non-stop dźwięk respawnu. Aby temu zaradzić, przed wejściem do gry wyłączmy obsługę API OpenAL w następujący sposób:

  1. Wchodzimy do konsoli ([Shift]+[ESC])
  2. Wpisujemy i zatwierdzamy wiersz: \s_useOpenAL 0
  3. Dla pewności możemy wpisać i zatwierdzić samą zmienną bez wartości, a gra zwróci nam jej obecne ustawienia: \s_useOpenAL
  4. Zamykamy konsolę i od teraz możemy już grać

Zmiana rozdzielczości

Na szczegóły ustawień graficznych Quake III Arena wolałbym poświęcić osobny artykuł, ale tutaj chcę wspomnieć o zmianie rozdzielczości. Wynika to z tego, że Q3 wyszło jeszcze przed rozpowszechnieniem monitorów panoramicznych w związku z czym popularne obecnie rozdzielczości “szerokie” (16:9, 16:10, itd.) nie są obsługiwane przez grę w pełnym zakresie z poziomu menu. Z pomocą znów przychodzi nam konsola. Interesują nas następujące komendy:

  • \vid_restart – przeładowuje renderer aplikując wprowadzone zmiany do ustawień graficznych (nie wszystkie zmiany wymagają tej komendy, ale niektóre tak – np. właśnie zmiana rozdzielczości)
  • \r_mode x – w miejsce “x” wstawiamy cyfrę, do której przypisana jest predefiniowana rozdzielczość (na przykład “3” oznacza “640×480”), ale są tu też dwie wartości specjalne: -1 (słownie: minus jeden), która oznacza: “pobierz szerokość i wysokość z przeznaczonych do tego zmiennych”  (opisane niżej), oraz -2 (słownie: minus dwa), która oznacza: “ustaw rozdzielczość natywną monitora” (jaka by nie była)

A zatem, jeśli mamy monitor fullHD i taką też chcemy rozdzielczość to możemy wpisać poniższe dwie komendy i gotowe:

  • \r_mode -2
  • \vid_restart

Jeśli zaś chcemy ustawić jakąś inną rozdzielczość, to musimy włączyć tryb -1, a także użyć dwóch dodatkowych komend: r_customWidth (odpowiedzialnej za szerokość ekranu) oraz r_customHeight (odpowiedzialnej za wysokość). Czyli, jeśli dla przykładu interesuje nas rozdzielczość 1600×900, to trzeba wpisać i zatwierdzić następujące komendy:

  • \r_mode -1
  • \r_customWidth 1600
  • \r_customHeight 900
  • \vid_restart

Po zmianie rozdzielczości warto jeszcze dostosować pole widzenia kamery (FOV – field of view). Aby to zrobić musimy rozpocząć rozgrywkę (możemy też wejść sami na serwer), wejść do konsoli i ustawić odpowiednią wartość zmiennej \cg_fov. Domyślne ustawienie to 90 – poeksperymentujcie, aby zobaczyć jakie pole widzenia będzie wam najbardziej odpowiadać. Ja gram z wartością 105, więc wpisałem polecenie: \cg_fov 105.

Ustawienie to jest o tyle wygodne, że nie wymaga komendy vid_restart po zmianie, więc można szybko sprawdzić dostępne możliwości. Na obrazku niżej macie porównanie pola widzenia o wartości 90 z polem o wartości 105:

No i póki co to by było na tyle. Wiedza zawarta wyżej wystarczy wam do uruchomienia gry na dzisiejszych komputerach i dostosowania jej rozdzielczości do dzisiejszych monitorów. Więcej informacji w kolejnej części poradnika, a w międzyczasie zachęcam do przeczytania FAQ oraz do zadawania własnych pytań, o które FAQ będzie uzupełniane.